Του Νίκου Τσούλια *
Κάθε φορά που οι μαθητές και οι μαθήτριες τελειώνουν το λύκειο και φεύγουν, το σχολείο αλλάζει. Ξαφνικά φτωχαίνει και ερημώνει. Είναι μια μετάπτωση στον κόσμο του συναισθήματος, ένα ψυχικό κενό, μια μικρογραφία εκείνου του δραματικού γεγονότος που συμβαίνει σε κάθε οικογένεια όταν φεύγουν τα παιδιά τους για να ζήσουν μόνα τους σε άλλο σπίτι.
Μόνο που υπάρχουν δύο ουσιώδεις διαφορές. Στο σχολείο η απογοήτευση είναι σε μικρότερο βαθμό, αφού η ένταση της αγάπης προς τα παιδιά στους κόλπους της οικογένειας είναι υπέρτατη και δεν μπορεί καν να συγκριθεί με εκείνη του σχολείου. Υπάρχει και ένα ακόμα σημείο διαφοροποίησης. Στο σχολείο το φευγιό των μαθητών αναπληρώνεται από κάποιο καινούργιο ερχομό και το λύκειο θα έχει πάντα κάποια Α΄ τάξη, κάποια Β΄ και κάποια Γ΄τάξη. Άλλωστε, η ροή του χρόνου στην μεν πορεία των μαθητών μέσα στην οικογένεια είναι γραμμική – και επομένως ο χρόνος είναι ισοπεδωτικός, ενώ η αντίστοιχη ροή στο σχολείο είναι περιοδική και κυκλική ή μάλλον σπειροειδής – αφού ουσιαστικά ο κύκλος αναχώρησης και άφιξης των μαθητών δεν κλείνει – και ο χρόνος αφήνει μια αίσθηση παλιννόστησης…
Ωστόσο, και στο σχολείο η στεναχώρια αφήνει τα ίχνη της. Γιατί κάθε γενιά μαθητών έχει τη δική της συλλογική και ατομική του κάθε εφήβου προσωπικότητα, αφήνει τη δική της απόλυτα ξεχωριστή σφραγίδα και δεν μπορεί να αντισταθμιστεί από κάποια άλλη. Συμβαίνει και κάτι ακόμα πιο περίεργο. Συχνά οι εκπαιδευτικοί νιώθουν την αποχώρηση των μαθητών με ασυνήθιστα μεγάλη ένταση σε συγκεκριμένες περιπτώσεις μαθητών και μαθητριών. Πρόκειται για περιπτώσεις που έχουν ξεχωρίσει σε κάποιο τομέα της ζωής του σχολείου: στις μαθησιακές επιδόσεις, στις πανελλαδικές εξετάσεις, στον χαρακτήρα / διαμάντι, στην απόλυτα ευγενική συμπεριφορά, στον αθλητισμό, στη μουσική, στο θέατρο, σε έναν διαγωνισμό Μαθηματικών, Φυσικής, Χημείας, Βιολογίας κλπ
Υπάρχει και κάτι επιπλέον, κάτι απόλυτα όμορφο και μοναδικό. Όπως υπάρχουν οι φωτεινές περιπτώσεις του Homo Universalis, του ανθρώπου με την καθολική και αρτιωμένη μόρφωση (Αριστοτέλης, Ντα Βίντσι κλπ), υπάρχει και το Homo educandus μέσα στη μαθητική κοινότητα. Υπάρχουν περιπτώσεις μαθητών / μαθητριών που έχουν απόλυτα άριστες επιδόσεις και άριστο χαρακτήρα, εκπαιδευόμενοι που μπορούν να δώσουν επιτυχώς τις Πανελλαδικές εξετάσεις τους σε οποιαδήποτε κατεύθυνση και να εισαχθούν σε όποια Σχολή υψηλής ζήτησης επιθυμούν (Ιατρική Αθήνας, Μετσόβειο Πολυτεχνείο, Νομική Αθήνας). Πρόκειται για μοναδικά πρόσωπα που ακτινοβολούν σαν ολοκληρωμένοι σοφοί.
Στην εκπαιδευτική σου διαδρομή θα συναντήσεις το πολύ πέντε με έξι τέτοιες περιπτώσεις. Αλλά για το σχολείο και για τους εκπαιδευτικούς είναι μικρά αστέρια που φωτίζουν γύρω τους και εκφράζουν ένα μεγαλείο ψυχής, είναι ένα σκίρτημα υψίστου πνεύματος και ξέρουμε πολύ καλά ότι δεν θα είναι μόνο δημιουργοί της αυτοπραγμάτωσης της δικής τους ζωής αλλά και δημιουργοί μιας ξεχωριστής επιστημονικής και κοινωνικής προσφοράς. Και όταν ένας εκπαιδευτικός είχε ως μαθητή / μαθήτρια μια τέτοια λαμπρή περίπτωση, λέει και ξαναλέει – και χωρίς να του δίνεται κάποια σχετική ευκαιρία – ότι τον είχα μαθητή / την είχα μαθήτρια, για να πάρει και αυτός μια επιβράβευση για την όποια μικρή προσφορά είχε στη λάμψη του αστεριού.
Και για να επανέλθουμε στην κύρια κοίτη του θέματός μας, πρέπει να ομολογηθεί ότι καταλαγιάζει η αίσθηση αυτού του ιδιότυπου συναισθηματικού ξεριζώματος, γιατί ξέρεις πολύ καλά ότι αυτή είναι η ροή των πραγμάτων και δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς… Αλλά και γιατί συνειδητοποιείς ότι η δικαίωση του εκπαιδευτικού έγκειται κυρίως στην παιδαγωγική του συμβολή για την αυτονομία του εκπαιδευόμενου και όχι στην όποια εξάρτηση του εκπαιδευόμενου από τον εκπαιδευτικό. Υπάρχει και κάτι άλλο εξίσου σημαντικό. Οι μαθητές μετά το λύκειο πρέπει να ανοίξουν ένα καινούργιο κεφάλαιο στη ζωή τους και στα όνειρά τους και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αποκόψουν αρκετά ριζώματα του προηγούμενου κεφαλαίου. Θα επαναφέρουν δε στη μνήμη τους και στη νοσταλγία τους τα κομμένα ριζώματα σε επόμενη φάση της ζωής του. Αρκεί να σκεφτούμε ότι σ’ ολόκληρη τη χώρα πόσα και πόσα reunion οργανώνονται με βάση τη χρονιά αποφοίτησης από το λύκειο δηλαδή με βάση τον ξεχωριστό κόσμο εκείνης της εφηβικής περιόδου.
Όταν φεύγουν οι μαθητές, αναλογίζεσαι και στοχάζεσαι το πόσο μικροί και πόσο διστακτικοί ήταν όταν πρωτοήλθαν και πόσο μεγάλοι και απελευθερωμένοι είναι στην αποφοίτησή τους. Νιώθεις ότι έχεις συμβολή σ’ αυτό το παιχνίδι του εξανθρωπισμού και της κοινωνικοποίησης και με το φευγιό τους συνειδητοποιείς ότι ολοκληρώνεις ένα έργο… Και μετά πάλι τα ίδια αλλά κάθε φορά τόσο διαφορετικά και τόσο ξεχωριστά.
Ξέρεις και κάτι άλλο, ότι αυτή η όμορφη περιοδικότητα και η αίσθηση της σπειροειδούς ροής του χρόνου είναι μια «δωρεά του σχολείου», και εσύ θα ακολουθείς δυστυχώς τη γραμμική ροή του, όπως και όλοι οι άνθρωποι, και θα νοσταλγείς ξανά και ξανά αυτή τη διπλή όψη του περάσματος του χρόνου ως μια και ενιαία διαδρομή μέσα στην οποία θα ταξιδεύεις όσο θα βαστάει η σχέση σου με το σχολείο αλλά και πέραν αυτής όσο θα βαστήξει η φωτεινή ανάμνηση της εκπαιδευτικής σου διαδρομής ή και η εικόνα ενός και μόνο ξεχωριστού μαθητή σου / μιας και μόνο ξεχωριστής μαθήτριάς σου!
3ο Γενικό Λύκειο Ζωγράφου
* Ο Νίκος Τσούλιας είναι καθηγητής σε λύκειο. Έχει εκλεγεί πρόεδρος της ΟΛΜΕ τέσσερις φορές (1996 – 2003). Διδακτορικό στην Ειδική Αγωγή. Δύο βιβλία: “Σε πρώτο πρόσωπο” και «Παιδείας εγκώμιον». Συνεργάστηκε με: «ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ» (1980 – 1986), «ΕΞΟΡΜΗΣΗ» (1988 – 1996) και “ΤΟ ΑΡΘΡΟ” (2010- σήμερα) καθώς και με αρκετά περιοδικά.
Πηγές:https://anthologio.wordpress.com, http://fractalart.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.